Euskararen beste etsaiak

Imanol Lizarralde

Marxismo iraultzaileak badu eskakizun demokratikoak eskatzeko modu berezia. Horretarako injustizia dena injustizia larriagoa bilakatu behar da. Eta txarra izan litekeen egoera txarragoa izango balitz bezala saldu behar da. Federiko Krutwig-ek halaxe zioen ETAkoen ideologia iturburu bihurtu zen Vasconia liburuan: «el propagandista deberá como decía Marx hacer parecer la opresión más real y dura al añadir la conciencia de la opresión y hacer el deshonor más deshonroso haciéndolo público».

Nik ez dut jakintza zientifikorik ez soziolinguistikan ez hizkuntza minorizatuen garapenaren arloan. Baina berehala ikusi dut Inazio Agirre, «ezker abertzaleko kidea», Gara-n idatzitako artikuluan («Herria da gorputza, hizkuntza bihotza», Uztailak 22) euskararen egoera gaitzat edukita modu horretako propaganda politiko zuzena egiten ari dela.

Zergatik diot hau? Lehen lehenik ia soluziorik gabeko egoera bat planteatu nahi duelako: «esan liteke euskara bizirik egotetik baino heriotzatik hurbilago dela». Horrelako esanak kasu hontan helburu bat du, modu zikoitzez etsai politikoa seinalatzea salakuntzaren behatzez.

Inazio Agirrek alderdi batzuen kontra eta beste batzuen alde egiten duelako eta hori duelako gai nagusia eta gogoetaren muina. Ezker iraultzailearen ohiko ildoari jarraituz, euskal nortasunari dagokion zeinu garrantzitsuenetakoa (euskara) iskilu bilakaturik, Inazio Agirrek berehala utziko ditu alde batean euskararen etsai zuzenak, PPkoak, PSOEkoak edota txobinista frantsesak direla, EAJ osoki errudun bilakatu nahiez: «azken 30 urteotan EAJk du egindakoaren eta egin gabekoaren ardura. Espainiaren estrategian sartu, eta Autonomia Estatutuarekin Euskal Herriaren ukazioa, lurralde zatiketa, menpeko hizkuntza politika eta legeria onartu baititu». Beraz EAJ da euskararen heriotzako egoeraren erantzule nagusia.

Eta euskarari buruz oso kezkatua dagoenaren itxura egin nahi arren, aipatu gabe uzten ditu euskarazko telebista, administrazio publikoaren euskalduntzea, hezkuntza sistema euskaldun baten ezartzea, euskararen erabilerak zenbait leku eta arloetan emandako aurrerakada… Hainbat madarikatzen duen Estatutu berak euskarari ekarritako onurak isiltzen ditu. Ez al da hori joko zikina egitea? Ez al da hori euskararen benetako etsaia izatea? Lortu ditugun gauzak ezereztu egiten dituelako eta urrutiko intxaurren izaerarik gabeko mundura eraman nahi gaituelako, agenda politiko jakin bat beteki irentsi dezagun euskararen larritasunaren aitzakiaz.

Paradoxa hau behin eta berriz egiaztatzen da artikuluan zehar. Berak dio «EAJren politika» ez dela «fidagarria». Zergatik? «Euskalgintzaren aurka gogor jokatu duelako: AEK, Egunkaria, Kontseilua». Batetik, esan dezagun Inazio Agirrek «euskalgintza» konzeptua MLNVk sortutako erakundeekin nahasi egiten duela, eta, beraz, «euskalgintza» hitzaren esanahia erabat bere interesetara moldatzen duela. Bestetik, Inazio Agirrek ez du aipatzen EAJk erakunde delako horiei egiten dizkien «erasoak» eta aipatu gabe uzten du, berriz ere, hain madarikatzen dituen EAJ eta Estatutuaren eskutik datozela erakunde horiek ezinbestez bizitzeko behar dituzten diru iturriak.

Artikuluan murgiltzen garen arabera ikusten da gero eta gehiago Inazio Agirrek MLNVk abertzaletasunari egiten dizkion kritikak errepikatu egiten dituela, euskara aitzakia bilakaturik EAJk PSOErekin duen «aliantza» seinalatuz eta, batez ere, hau esanez: «Euskararen garapen iraunkorra bermatzeko, Euskal Herriak aldaketa politikoa behar du». Inazio Agirrek ez du inondik inora pentsatu nahi hizkuntza politika eta MLNVren politika banatu daitezkeenik. Berak egindako propagandak dio MLNVren politika izango dela euskara salbatu dezakeen bide bakarra.

Irlandako kasua begiratzea besterik ez dago ikusi al izateko estatu independente baten osaketa ez dagoela derrigorrez hizkuntza berreskurapenarekin lotua. Eta Euskalerriko kasua ikusita antzeman genezake estatu ala autonomi-elkargo izan aurretik pausoak eman direla gure hizkuntza heriotzaren atakatik libratzeko. Baina, noski, Agirreri interesatzen zaio euskararen kausa MLNVren kausarekin lotzea, eta MLNVren agindu politikoak jarraitzen ez baditugu euskara desagertuko dela esatea.

Berak dio «euskal Estatuaren indar derrigortzaile demokratikoa» beharrezkoa dela «euskararen nagusitasuna bermatzeko». Eta estatu hori ez dagoen bitarte horretan, zer egingo dugu? Ez al da Eusko Jaurlaritza estatu aski «indar derrigortzaile demokratikoa» euskal soziologi elektoral eta politikoaren arabera, euskaldunen arteko akordioak ezartzeko? Hori egin baitu, hain zuzen, hizkuntzaren inguruko kontsentsu bat lortu du eta bertan espainiarrak busti ditu eta, beraz, maila batean saihestu ere euskarak duen arriskurik handienetakoa, zatiketa soziala eta politikoaren ikurra izatea. Baina, noski, Inazio Agirre bere ideologia politikoak irudikatzen duen estatu diktatorial batez mintzo da, eta euskara beste aitzaki bat gehiago izango da diktadura hori justifikatzeko. Horretarako balio baitie MLNVkoei euskara: beren asmo totalitarioak zuriduraz hornitzeko.

Hanna Arendt-ek, pentsamendu eta propaganda modu totalitarioaren zeinua guregan larritasuna eta premia sortzea zela zioen, gizakiaren hizpidea konsignen marruen erdian itoa gertatu zedin. Halakoxea da Inazio Agirreren helburua: euskararekiko kezka azpimarratzea horren harira bere ideia politikoak irentsi ditzagun.

Azkenik esan dezagun Espainia aldetik euskararen kontrako erasoak datozenean (ditxosozko Manifiesto-a dela eta) MLNVkoek orduan EAJ eta euskal instituzioak erasotzen dituztela. Bai, euskararen arazoan ere, MLNV da euskaldunok dugun Troiako zaldia.